Posiadacz pojazdu zobowiązany jest zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych:

• najpóźniej w dniu rejestracji pojazdu, z wyjątkiem pojazdów historycznych, ale nie później niż z chwilą wprowadzenia pojazdu do ruchu
• przed wprowadzeniem pojazdu wolnobieżnego oraz pojazdu historycznego do ruchu
• przed przekroczeniem granicy, w przypadku gdy posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym zarejestrowanym za granicą w państwie nie będącym sygnatariuszem Porozumienia Wielostronnego nie posiada ważnej Zielonej Karty lub ubezpieczenia granicznego
• przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów, które nie zostały zarejestrowane
• przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów wolnobieżnych oraz pojazdów historycznych, które nie zostały dopuszczone do ruchu
• najpóźniej w dniu wygaśnięcia aktualnej umowy ubezpieczenia OC, która nie została wznowiona
• najpóźniej w dniu rozwiązania się dotychczasowej umowy ubezpieczenia OC granicznego lub Zielonej Karty w czasie pobytu na terenie Polski
• najpóźniej w dniu rozwiązania umowy OC w związku z przeniesieniem prawa własności pojazdu lub utratą posiadania pojazdu przez posiadacza, na rzecz właściciela pojazdu
• najpóźniej w dniu odstąpienia przez ubezpieczającego od umowy zawartej na odległość w trybie określonym w art. 16c ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271, z późn. zm.)).

W razie przejścia lub przeniesienia prawa własności/posiadania pojazdu mechanicznego zarejestrowanego, którego dotychczasowy posiadacz wbrew obowiązkowi nie zawarł umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, posiadacz, na którego przeszło lub zostało przeniesione prawo własności/posiadania jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w dniu przejścia lub przeniesienia prawa własności/posiadania pojazdu mechanicznego, ale nie później niż z chwilą wprowadzenia pojazdu mechanicznego do ruchu.

Podstawa prawna

Art. 29 ust. 1, 31 ust. 1, 3 i 4 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

23 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2013.392.j.t.) posiadacz pojazdu mechanicznego ma obowiązek zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego pojazdu. Z treści ww. artykułu wynika, iż obowiązek zawarcia umowy w zakresie OC i zachowania ciągłości ochrony z tego tytułu, ciąży na każdym posiadaczu pojazdu zarejestrowanego na terenie RP.
Zły stan techniczny pojazdu nie zwalnia jego posiadacza z obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC, bowiem zgodnie z art. 34 ust. 2 pkt. 3 cytowanej ustawy, za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu uważa się również szkodę powstałą podczas i w związku z wsiadaniem i wysiadaniem z pojazdu, załadunkiem i wyładunkiem, zatrzymaniem lub postojem pojazdu (w tym garażowaniem).

Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Dotyczy to także szkód wyrządzonych umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia, utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia (wysokość sum gwarancyjnych).

Za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu mechanicznego uważa się również szkodę powstałą podczas i w związku z:

• wsiadaniem do pojazdu mechanicznego lub wysiadaniem z niego
• bezpośrednim załadowywaniem lub rozładowywaniem pojazdu mechanicznego
• zatrzymaniem lub postojem pojazdu mechanicznego

Odszkodowanie z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje również:

• koszty poniesione w celu zapobieżenia zwiększaniu szkody
• koszty obrony w postępowaniu karnym i koszty zastępstwa prawnego w postępowaniu cywilnym, podjętych na polecenie lub za zgodą zakładu ubezpieczeń
  koszt dodatkowego badania technicznego po szkodzie

Podstawa prawna
Art. 9, 9a, art. 15, art. 34, 35 i 36a ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych

Zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody:

• polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzone przez kierującego posiadaczowi pojazdu mechanicznego
• wyłączenie odpowiedzialności dotyczy również sytuacji, w której posiadacz pojazdu, którym szkoda została wyrządzona, jest posiadaczem lub współposiadaczem pojazdu mechanicznego, w którym szkoda została wyrządzona
• wyłączenie odpowiedzialności nie obejmuje szkód wyrządzonych w mieniu, jeżeli pojazdy uczestniczące w zdarzeniu są przedmiotem umowy leasingu zawartej przez posiadaczy tych pojazdów z tym samym finansującym lub zostały przewłaszczone przez posiadaczy tych pojazdów na tego samego wierzyciela lub które są przedmiotem zastrzeżenia własności rzeczy sprzedanej na rzecz tego samego wierzyciela
• wynikłe w przewożonych za opłatą ładunkach, przesyłkach lub bagażu, chyba że odpowiedzialność za powstałą szkodę ponosi posiadacz innego pojazdu mechanicznego niż pojazd przewożący te przedmioty
• polegające na utracie gotówki, biżuterii, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych i podobnych
• polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska

Podstawa prawna

Art. 38 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawiera się na okres 12 miesięcy, przy czym można wykupić ubezpieczenie OC na krótszy okres, jeżeli pojazd jest:
• zarejestrowany na stałe, a umowę ubezpieczenia zawiera podmiot prowadzący działalność gospodarczą polegającą na pośredniczeniu w kupnie i sprzedaży pojazdów mechanicznych lub polegającą na kupnie i sprzedaży pojazdów mechanicznych, w zakresie pojazdów przeznaczonych do kupna lub sprzedaży – umowę ubezpieczenia zawiera się na okres nie krótszy niż 30 dni
• zarejestrowany czasowo – umowę ubezpieczenia zawiera się na okres nie krótszy niż 30 dni
• zarejestrowany za granicą, jeżeli zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 7a lit. c ustawy o działalności ubezpieczeniowej państwem członkowskim umiejscowienia ryzyka jest Rzeczpospolita Polska – umowę ubezpieczenia zawiera się na okres nie krótszy niż 30 dni
• pojazdem wolnobieżnym – umowę ubezpieczenia zawiera się na okres nie krótszy niż 3 miesiące
• pojazdem historycznym – umowę ubezpieczenia zawiera się na okres nie krótszy niż 30 dni
Treść art. 2 ust. 1 pkt 7a lit. c ustawy o działalności ubezpieczeniowej:
„Państwo członkowskie Unii Europejskiej umiejscowienia ryzyka – państwo członkowskie Unii Europejskiej, w którym pojazd mechaniczny ma być zarejestrowany, w przypadku gdy pojazd mechaniczny został nabyty w państwie członkowskim Unii Europejskiej innym niż to, w którym ma być zarejestrowany, ale nie dłużej niż przez okres 30 dni od dnia objęcia pojazdu mechanicznego w posiadanie przez jego nabywcę.”

Podstawa prawna

Art. 26 i art. 27 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

31 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2013.392.j.t.), uważa się zawarcie umowy ubezpieczenia OC w dniu zakupu pojazdu. Za szkodę powstałą w związku z ruchem pojazdu uważa się również szkodę powstałą podczas i w związku z wsiadaniem i wysiadaniem z pojazdu, załadunkiem i wyładunkiem, zatrzymaniem lub postojem pojazdu (w tym garażowaniem).

Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2013.392.j.t) umowa ubezpieczenia OC zawarta przez zbywcę pojazdu ważna jest do końca okresu, na który została zawarta. Jeśli nabywca nie wypowie tej umowy to nastąpi rekalkulacja składki stosownie do jego zniżek/zwyżek. Zgodnie z art. 32 ust. 4 ww. ustawy posiadacz pojazdu mechanicznego, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu odpowiada wobec zakładu ubezpieczeń za zapłatę składki od dnia nabycia przez niego pojazdu. Solidarnie natomiast z posiadaczem, który przeniósł prawo własności, odpowiada za zapłatę należnej zakładowi ubezpieczeń składki, za okres od dnia przeniesienia prawa własności do dnia powiadomienia zakładu o jego zbyciu przez posiadacza który przeniósł prawo własności.

Bez obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej narażasz się na płacenie – z własnej kieszeni – wysokiego odszkodowania gdy spowodujesz wypadek lub kolizję. Za brak takiej polisy grożą także surowe i nieuchronne kary finansowe.
Wysokość opłaty karnej za brak OC komunikacyjnego uzależniona jest od:
• rodzaju pojazdu, którego posiadacz nie spełnił obowiązku ubezpieczenia:
o samochody osobowe – równowartość 2- krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, o samochody ciężarowe, ciągniki samochodowe i autobusy – równowartość 3- krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę,
o pozostałe pojazdy – równowartość 1/3 minimalnego wynagrodzenia za pracę.
• okresu pozostawania bez ochrony ubezpieczeniowej w danym roku kalendarzowym:
o do 3 dni – 20% pełnej opłaty karnej, o 4 do 14 dni – 50% pełnej opłaty karnej,
o powyżej 14 dni – 100% opłaty karnej.
• minimalnego wynagrodzenia za pracę w roku kontroli, ustalonego na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.
Należy pamiętać, że wniesienie opłaty karnej nie zwalnia z obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC.

Podstawa prawna

Art. 88 i art. 93 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2013.392.j.t), ubezpieczeniami obowiązkowymi są między innymi ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, zwane „ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych”
W myśl z art. 2 ust. 10 ww. ustawy pojazd mechaniczny to:
a) pojazd samochodowy, ciągnik rolniczy, motorower i przyczepa, określone w przepisach ustawy – Prawo o ruchu drogowym,
b) pojazd wolnobieżny w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo o ruchu drogowym, z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa.
Art. 29 cytowanej ustawy stanowi, że posiadacz pojazdu jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych:
1) najpóźniej w dniu rejestracji pojazdu mechanicznego, z wyjątkiem pojazdów historycznych, ale nie później niż z chwilą wprowadzenia pojazdu do ruchu;
2) przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów, o których mowa w art. 2 pkt 10 lit. b, oraz pojazdów historycznych;
3) przed przekroczeniem granicy, w przypadku gdy posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym zarejestrowanym za granicą w państwie innym niż określone na podstawie art. 25 ust. 2 nie posiada ważnej Zielonej Karty lub ubezpieczenia granicznego;
4) przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów, o których mowa w art. 2 pkt 10 lit. a, które nie zostały zarejestrowane;
5) przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów, o których mowa w art. 2 pkt 10 lit. b, oraz pojazdów historycznych, które nie zostały dopuszczone do ruchu;
Zatem w przypadku pojazdów wolnobieżnych, niezarejestrowanych oraz w przypadku pojazdów historycznych obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia następuje przed wprowadzeniem pojazdu do ruchu.
Ponadto, zgodnie z art. 76 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20.07.1997 r. Prawo o ruchu drogowym, Minister Infrastruktury wydał rozporządzenie, w którym ustalił klasyfikację pojazdów zawierającą określenia rodzaju, podrodzajów i przeznaczeń pojazdów. W tym samym rozporządzeniu określił również stanowisko, że klasyfikacja jest dokumentem źródłowym do ustalenia rodzaju i przeznaczenia pojazdu w przypadku, gdy nie jest to możliwe na podstawie przedstawionych do rejestracji pojazdu dokumentów, lub gdy zastosowano w nich inną klasyfikację lub inne nazewnictwo. Klasyfikację tą stanowi załącznik numer 4 tegoż rozporządzenia. W tabeli numer 1 ustawodawca wyraźnie określa rodzaje i podrodzaje pojazdów.
Maszyny natomiast nie są pojazdami w rozumieniu przepisów – Prawo o ruchu drogowym – a to oznacza, iż posiadacze maszyn nie podlegają obowiązkowi zawarcia umowy ubezpieczenia OC zgodnie z przepisami ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2013.392.j.t.).

Obowiązek ubezpieczenia OC rolników
Zgodnie z art. 44 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2013.392.j.t) każda osoba fizyczna, w której posiadaniu jest gospodarstwo rolne obowiązana jest do zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego OC rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego.
Za gospodarstwo rolne uważa się obszar użytków rolnych, których powierzchnia przekracza łącznie 1ha jeśli podlega on w całości lub części opodatkowaniu podatkiem rolnym, a także obszar takich użytków i gruntów, niezależnie od jego powierzchni, jeżeli jest prowadzona na nim produkcja rolna stanowiąca dział specjalny w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W przypadku wydzierżawienia gospodarstwa rolnego obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego OC rolników w dalszym ciągu spoczywa na każdym rolniku, który gospodarstwo użytkuje. Dla pewności, kto jest zobowiązany do zawarcia umowy OC, czy właściciel, czy dzierżawca, w umowie dzierżawy powinno być zawarte takie ustalenie.
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, jako organ uprawniony do kontroli spełnienia obowiązku zawarcia umowy OC honoruje umowy OC na nazwisko właściciela gospodarstwa rolnego, jeśli nie posiada on innych gospodarstw i w umowie ubezpieczenia wskazane jest wyraźnie gospodarstwo, którego ta umowa dotyczy.

Czy polisa odnawia się automatycznie?
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa, o ile nie wypowiedziano umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, ulega ona automatycznemu wznowieniu na kolejny dwunastomiesięczny okres ubezpieczenia.
Jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego w tym samym czasie jest ubezpieczony w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń, przy czym co najmniej jedna z umów została zawarta w trybie art. 28 ust( automatyczne wznowienie niewypowiedzianej umowy) to mowa w tym trybie może zostać przez niego wypowiedziana na piśmie w dowolnej chwili.
W przypadku wypowiedzenia takiej umowy zakład ubezpieczeń może żądać zapłaty składki ubezpieczeniowej za okres, przez który ponosił odpowiedzialność.
Uwaga!
Aby wypowiedzenie było skuteczne, powinno fizycznie wpłynąć do ubezpieczyciela w oryginale, najpóźniej na dzień przed wygaśnięciem aktualnej polisy ( liczy się data stempla pocztowego).

Podstawa prawna

Art. 28 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Podstawy do zwrotu składki
Zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje w przypadku:
· wyrejestrowania pojazdu mechanicznego
· udokumentowania trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu mechanicznego w okolicznościach nie powodujących zmiany posiadacza
· odstąpienia od umowy, gdy została ona zawarta przed rejestracją pojazdu, a pojazd ten nie został zarejestrowany w terminie 30 dni od dnia zawarcia umowy ubezpieczenia
· rozwiązania się umowy ubezpieczenia po sprzedaży pojazdu, w związku z jej wypowiedzeniem przez nabywcę pojazdu (zwrot składki przysługuje zbywcy pojazdu)
· rozwiązania się umowy ubezpieczenia w związku z jej wypowiedzeniem przez właściciela pojazdu, w przypadku gdy umowa ubezpieczenia OC została zawarta przez posiadacza pojazdu, który nie był jego właścicielem i następnie utracił posiadanie na rzecz właściciela (zwrot składki przysługuje posiadaczowi, który zawarł umowę ubezpieczenia)
· odstąpienia przez ubezpieczającego od umowy, którą zawarł na odległość w trybie określonym w art. 16c ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, z zastrzeżeniem, że za okres udzielanej ochrony ubezpieczeniowej ubezpieczający obowiązany jest zapłacić składkę ubezpieczeniową
· przekazania pojazdu do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów, na podstawie zaświadczenia o demontażu pojazdu
· rozwiązania wznowionej umowy, która nie została wypowiedziana przed końcem jej obowiązywania

Zasady zwrotu składki z ubezpieczenia OC pojazdu
Zgodnie z art. 28a ust. 1 – zwrot składki przysługuje z uwzględnieniem prawa zakładu ubezpieczeń do żądania zapłaty składki za okres świadczonej ochrony. Zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia następuje niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 14 dni od dnia wypowiedzenia umowy ubezpieczenia lub w przypadku odstąpienia od umowy od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu lub od dnia powzięcia przez zakład ubezpieczeń wiadomości o rozwiązaniu umowy przed upływem okresu, na który została zawarta z innych przyczyn, niż wypowiedzenie lub odstąpienie.

Postawa prawna

Art. 41 ust 1 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Ubezpieczenie OC

Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje zdarzenia powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz na zasadzie wzajemności również zdarzenia powstałe na terytoriach państw, których biura narodowe są sygnatariuszami Porozumienia Wielostronnego.
Porozumienie Wielostronne – umowa zawarta między biurami narodowymi z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) oraz państw stowarzyszonych, określająca wzajemne stosunki między biurami narodowymi.

Zielona Karta

Zielona Karta obowiązuje w krajach, z którymi Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych podpisało umowy o wzajemnym uznawaniu dokumentów ubezpieczeniowych i zaspokajaniu roszczeń.
Aktualna lista państw uznających polskie ubezpieczenie OC lub wymagających Zielonej Karty znajduje się na stronie Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUiK).

W razie nieopłacenia składki lub raty lub nieterminowej płatności składki z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia posiadaczy pojazdów mechanicznych ochrona ubezpieczeniowa nie wygasa. W takim przypadku ubezpieczycielowi przysługuje roszczenie o zapłatę takiej raty składki wraz z odsetkami ustawowymi, ponadto umowa ubezpieczenia OC nie wznowi się automatycznie na kolejny okres ubezpieczenia, jeśli okres ubezpieczenia skończy się w czasie, gdy ubezpieczony jest w zwłoce.

Podstawa prawna

Art. 28 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Istnieje taka możliwość.
Sytuacje w których zakłąd ubezpieczeń może żądać zwrotu odszkodowania
• ubezpieczyciel może domagać się od sprawcy szkody zwrotu całości wypłaconego odszkodowania, wypłaconego z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych
• ubezpieczyciel może domagać się od sprawcy szkody zwrotu części wypłaconego odszkodowania lub ograniczyć poszkodowanemu wysokość wypłaconego odszkodowania
Zwrot całości odszkodowania
Ubezpieczycielowi przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem zwrotu całości wypłaconego odszkodowania (tzw. regres), jeżeli kierujący:

• wyrządził szkodę umyślnie
• wyrządził szkodę w stanie po użyciu alkoholu albo pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa
• zbiegł z miejsca zdarzenia

Postawa prawna

Art. 43 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Zwrot części odszkodowania lub ograniczenie wysokości wypłaconego odszkodowania
W określonych przypadkach ubezpieczyciel może dochodzić od sprawcy szkody zwrotu części odszkodowania, a w przypadku poszkodowanego ubezpieczyciel może ograniczyć wysokość należnego odszkodowania (opisana tu sytuacja dotyczy zarówno sprawcy szkody, jak i poszkodowanego). Może to nastąpić w przypadku niewykonania przez sprawcę lub poszkodowanego obowiązków, które na nich nakłada ustawa.

Obowiązki sprawcy szkody i poszkodowanego

W razie zaistnienia szkody sprawca i poszkodowany są zobowiązani do: przedsięwzięcia wszelkich środków w celu zapewnienia bezpieczeństwa w miejscu zdarzenia, starania się o złagodzenie skutków zdarzenia oraz zapewnienia pomocy lekarskiej poszkodowanym, jak również – w miarę możliwości – zabezpieczenia mienia osób poszkodowanych

• zapobieżenia, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody
• niezwłocznego powiadomienia Policji o zdarzeniu, o ile doszło do wypadku z ofiarami w ludziach lub do wypadku powstałego w okolicznościach nasuwających przypuszczenie, że zostało popełnione przestępstwo
  Na marginesie należy dodać, że obowiązki te dotyczą każdego uczestnika zdarzenia (jednakże bez tego rodzaju sankcji), a obowiązek udzielenia pomocy osobom rannym spoczywa na każdej osobie i jego niewykonanie grozi odpowiedzialnością karną.
  Sprawca szkody i poszkodowany mają także obowiązek przedstawić ubezpieczycielowi (a jeśli zajdzie potrzeba także: Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu lub Polskiemu Biuru Ubezpieczycieli Komunikacyjnych) posiadane dowody dotyczące zdarzenia i szkody oraz ułatwić ustalenie okoliczności zdarzenia i rozmiaru szkód.

Ponadto sprawca szkody (tylko sprawca) jest obowiązany do:

• udzielenia pozostałym uczestnikom zdarzenia niezbędnych informacji koniecznych do identyfikacji zakładu ubezpieczeń, łącznie z podaniem danych dotyczących zawartej umowy ubezpieczenia
• niezwłocznego powiadomienia o zdarzeniu zakładu ubezpieczeń, udzielając mu niezbędnych wyjaśnień i przekazując posiadane informacje

Sankcje

Jeżeli sprawca szkody lub poszkodowany, z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, nie dopełnili określonych powyżej obowiązków, a miało to wpływ na ustalenie istnienia lub zakresu ich odpowiedzialności cywilnej bądź też na zwiększenie rozmiarów szkody, wówczas ubezpieczyciel może:
w przypadku sprawcy – dochodzić zwrotu części wypłaconego odszkodowania,
w przypadku poszkodowanego – ograniczyć wysokość należnego odszkodowania.
Ciężar udowodnienia faktów, uzasadniających zwrot części odszkodowania lub ograniczenia odszkodowania, spoczywa na ubezpieczycielu.

Podstawa prawna

Art. 17, w związku z art. 16 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Suma gwarancyjna, stanowiąca górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela, nie może być niższa niż równowartość w złotych:
w przypadku szkód na osobie 5 210 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem, bez względu na liczbę poszkodowanych
w przypadku szkód w mieniu 1 050 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia, którego skutki są objęte ubezpieczeniem, bez względu na liczbę poszkodowanych.

Przeliczenia na polską walutę dokonuje się przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu wyrządzenia szkody. Za szkody spowodowane w państwach, na terenie których obowiązuje polskie ubezpieczenie OC (więcej na ten temat), ubezpieczyciel odpowiada do wysokości sumy gwarancyjnej określonej przepisami tego państwa, jednak nie niższej niż suma gwarancyjne obowiązujące na terenie Polski. Na ternie niektórych Państw nie ma górnej granicy odpowiedzialności ubezpieczyciela, w związku z tym odpowiada on do wysokości rzeczywiście wyrządzonej szkody.

Podstawa prawna

Art. 36 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Zakres ubezpieczenia autocasco regulowany jest indywidualnie przez każdego ubezpieczyciela, w ogólnych warunkach ubezpieczenia autocasco.
Najczęściej zakres ubezpieczenia obejmuje szkody powstałe w wyniku następujących zdarzeń (wyliczenie przykładowe):

• nagłego działania siły mechanicznej w chwili zetknięcia pojazdu z innym pojazdem, osobami, zwierzętami lub przedmiotami pochodzącymi z zewnątrz pojazdu
• działania osób trzecich, w tym również włamania
• uszkodzeniu lub utracie pojazdu wskutek następujących zdarzeń losowych: powodzi, zatopienia, uderzenia pioruna, pożaru, wybuchu, opadu atmosferycznego, huraganu, osuwania lub zapadania się ziemi
• nagłego działania czynnika termicznego lub chemicznego pochodzącego z zewnątrz pojazdu
• uszkodzeniu wnętrza pojazdu przez osoby, których przewóz wymagany był potrzebą udzielenia pomocy medycznej
• kradzieży pojazdu, jego części lub wyposażenia
• uszkodzeniu pojazdu w następstwie jego zabrania w celu krótkotrwałego użycia, kradzieży pojazdu, jego części lub wyposażenia
Należy pamiętać, że ogólne warunki ubezpieczenia przewidują także cały katalog wyłączeń ochrony ubezpieczeniowej.
Ponadto zakres ubezpieczenia może zostać odpowiednio zmodyfikowany poprzez zastosowanie klauzul dodatkowych. Przed ubezpieczeniem pojazdu należy szczegółowo zapoznać się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia, aby mieć pewność, jaki jest zakres ubezpieczenia.

Poniżej zamieściliśmy przykładowy katalog wyłączeń ochrony ubezpieczeniowej, opracowany na postawie ogólnych warunków ubezpieczenia kilku największych ubezpieczycieli. Należy jednak pamiętać, że każdy ubezpieczyciel stosuje swoje własne indywidualne warunki ubezpieczenia, stąd przed ubezpieczeniem pojazdu należy się zapoznać z ogólnymi warunkami ubezpieczenia.
Typowy katalog wyłączeń ochrony w ubezpieczeniu autocasco
Ubezpieczeniem nie są objęte szkody:
• których wartość nie przekracza wysokości franszyzy integralnej (w przypadku ubezpieczenia autocasco często jest to kwota 500 zł)
• spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa przez ubezpieczonego, osobę, z którą pozostaje on we wspólnym gospodarstwie domowym, za którą ponosi odpowiedzialność lub inną osobę uprawnioną do korzystania z pojazdu
• spowodowane działaniami wojennymi, a także powstałe w czasie używania pojazdu w związku z obowiązkowymi świadczeniami na rzecz wojska lub innych podmiotów, a także szkody zaistniałe w pojazdach czynnie uczestniczących w akcjach protestacyjnych, blokadach dróg lub innych podobnych zdarzeniach
• działania energii jądrowej, skażenia radioaktywnego, promieni laserowych i maserowych oraz pola magnetycznego i elektromagnetycznego
• powstałe podczas używania pojazdu jako narzędzia przestępstwa przez ubezpieczonego, ubezpieczającego lub inną osobę uprawnioną do korzystania lub rozporządzania tym pojazdem
• eksploatacyjne
• w materiałach pędnych i smarnych
• powstałe w następstwie użytkowania pojazdu niezgodnie z jego przeznaczeniem, a także zaistniałe wskutek niewłaściwego załadowania i przewożenia ładunku lub bagażu
• w pojeździe nielegalnie wprowadzonym na terytorium Polski lub nielegalnie wprowadzonym do ruchu
• powstałe wskutek kradzieży:
o gdy kierujący po opuszczeniu pojazdu nie zabezpieczył pojazdu w sposób przewidziany w jego konstrukcji i nie uruchomił wszystkich urządzeń antykradzieżowych
o gdy kierujący wysiadł z pojazdu, pozostawiając wewnątrz kluczyk lub sterownik służący do otwarcia lub uruchomienia pojazdu lub dokumenty pojazdu
o gdy klucze lub dokumenty pojazdu nie były należycie zabezpieczone poza pojazdem
• powstałe wskutek przywłaszczenia pojazdu
• w radioodtwarzaczu, gdy po opuszczeniu pojazdu nie zabezpieczono poza pojazdem wyjmowanego odbiornika lub panela
• powstałe w wyposażeniu pojazdu nie określonym we wniosku ubezpieczeniowym
• powstałe w okolicznościach innych niż podane w zgłoszeniu szkody
Szkody powstałe podczas kierowania pojazdem
• po użyciu alkoholu lub pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii
• przez osobę nie posiadającą uprawnień do kierowania pojazdem
• gdy kierowca zbiegł z miejsca wypadku drogowego
• powstałe podczas kierowania pojazdem niezarejestrowanym lub pojazdem nie posiadającym ważnego dowodu rejestracyjnego lub ważnego badania technicznego

Przed ubezpieczeniem pojazdu należy szczegółowo zapoznać się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia auocasco, aby mieć pewność, jaki jest zakres ubezpieczenia.

Szkoda całkowita w ubezpieczeniu autocasco.

W przypadku ubezpieczenia AC szkoda całkowita ma miejsce wówczas, gdy całkowity koszt naprawy pojazdu przekracza określoną w ogólnych warunkach ubezpieczenia wartość pojazdu na dzień szkody. Wartość ta może być zróżnicowana w zależności od ubezpieczyciela, jednak zazwyczaj wynosi 70% wartości pojazdu na dzień szkody.
Szczegółowe informacje na temat kwalifikacji szkód całkowitych zawarte są zawsze w ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Szkoda całkowita w ubezpieczeniu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych

W przypadku ubezpieczenia OC o szkodzie całkowitej mówimy, gdy przywrócenie stanu poprzedniego jest niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego do naprawy szkody nadmierne trudności lub koszty (art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego).
W praktyce, jeśli wartość naprawy nie przekroczy ok. 100% wartości pojazdu na dzień szkody, wówczas właściciel pojazdu ma prawo zadecydować, czy szkoda ma zostać zakwalifikowana jako częściowa (pojazd zostanie naprawiony), czy całkowita. Jeśli pojazdu nie da się naprawić lub gdy wartość naprawy przekroczy ok. 100% jego wartości na dzień szkody, wówczas ubezpieczyciel samodzielnie może podjąć decyzję o zakwalifikowaniu szkody, jak całkowitej.
Wynika to z treści art. 363. § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że (przypisy w nawiasach pochodzą od RKB):
„Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego [szkoda częściowa], bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej [szkoda całkowita]. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty [gdy naprawa nie jest możliwa, wartość naprawy przekroczy ok. 100% wartości pojazdu na dzień szkody], roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu [Kodeks cywilny nie daje w tym przypadku poszkodowanemu możliwości dokonania wyboru].”

Sposób ustalania wysokości odszkodowania w przypadku ubezpieczenia AC i OC

W przypadku stwierdzenia szkody całkowitej ubezpieczyciel wylicza następujące wartości:
A – wartość pojazdu w stanie nieuszkodzonym na dzień szkody,
B – wartość pozostałości (wraku) pojazdu.
Wypłacane odszkodowanie stanowi różnicę pomiędzy wartością A i B.
Pozostałości pojazdu stanowią własność poszkodowanego i może on nimi swobodnie dysponować, czasami pojazd nadaje się do naprawy, jednak w większości przypadków należy go sprzedać „na części”. Jeśli poszkodowanemu nie uda się samodzielnie sprzedać pozostałości pojazdu po cenie określonej przez ubezpieczyciela, wówczas należy złożyć odwołanie od decyzji określającej wysokość odszkodowania. Ponadto większość ubezpieczycieli oferuje pomoc przy sprzedaży pozostałości pojazdów, co jest znacznym ułatwieniem dla poszkodowanego, który nie musi się tym zajmować samodzielnie.
Jeśli wartość pozostałości pojazdu (wraku) nie będą przedstawiały żadnej wartości, wówczas odszkodowanie będzie równe kwocie A (wartości pojazdu na dzień szkody). W takim przypadku pozostałości pojazdu powinny zostać poddane kasacji, a sam pojazd powinien zostać wyrejestrowany. Ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie na podstawie zaświadczenia o wyrejestrowaniu pojazdu.
Po wyrejestrowaniu pojazdu można się ubiegać o zwrot niewykorzystanej składki z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

W razie zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem OC osoba uczestnicząca w nim jest zobowiązana do niezwłocznego powiadomienia Policji o zdarzeniu jeśli:

• doszło do wypadku z ofiarami w ludziach
• doszło do wypadku powstałego w okolicznościach nasuwających przypuszczenie, że zostało popełnione przestępstwo

Opisane tu zasady dotyczą zdarzeń powstałych na terytorium Polski. W przypadku szkód powstałych poza granicami kraju obowiązuje miejscowe ustawodawstwo.
Podstawa prawna
Art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Sankcje związane z brakiem powiadomienia Policji o szkodzie

Jeżeli sprawca szkody lub poszkodowany, z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa nie powiadomił Policji o szkodzie (w sytuacji, gdy było to obowiązkowe), a miało to wpływ na ustalenie istnienia lub zakresu ich odpowiedzialności cywilnej bądź też na zwiększenie rozmiarów szkody, wówczas ubezpieczyciel może:

• w przypadku sprawcy – dochodzić zwrotu części wypłaconego odszkodowania
• w przypadku poszkodowanego – ograniczyć wysokość należnego odszkodowania

Ciężar udowodnienia faktów, uzasadniających zwrot części odszkodowania lub ograniczenia odszkodowania, spoczywa na ubezpieczycielu.

Podstawa prawna

Art. 17, w związku z art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Ubezpieczyciel powinien wypłacić odszkodowanie w terminie 30 dni, licząc od dnia złożenia przez osobę uprawnioną zawiadomienia o szkodzie.

Terminy dodatkowe

Jeśli wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela lub wysokości odszkodowania będzie niemożliwe w terminie trzydziestodniowym, odszkodowanie wypłaca się w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. W takim przypadku ubezpieczyciel ma obowiązek:

• pisemnego powiadomienia poszkodowanego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub w części
• powiadomienia o przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska w sprawie
• wypłaty bezspornej części odszkodowania (o ile to możliwe)

Odmowa wypłaty odszkodowania lub wypłata odszkodowania w niepełnej wysokości

Jeżeli po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego okaże się, że odszkodowanie nie przysługuje lub przysługuje w innej wysokości, niż w roszczeniu poszkodowanego, wówczas ubezpieczyciel zobowiązany jest:

• pisemnie poinformować o tym poszkodowanego, w określonych powyżej terminach (30 dni lub 14 dni od chwili, gdy wyjaśnienie okoliczności stało się możliwe – maksymalnie 90 dni)
• wskazać okoliczności i podstawę prawną swojej decyzji
• wskazać przyczyny, dla których odmówił wiarygodności okolicznościom dowodowym podniesionym przez poszkodowanego
• poinformować o możliwości dochodzenia roszczeń na drodze sądowej

Nieterminowe działania ubezpieczyciela

Jeżeli ubezpieczyciel nie dochowa obowiązujących go terminów, przewidzianych na likwidację szkód lub nie wykona obowiązków, związanych z odmową wypłaty odszkodowania lub wypłatą odszkodowania w mniejszej wysokości, wówczas Komisja Nadzoru Finansowego może:

• nałożyć na członków zarządu zakładu ubezpieczeń lub prokurentów kary pieniężne do wysokości odpowiadającej trzykrotnemu przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu z ostatnich 12 miesięcy
• nałożyć na zakład ubezpieczeń kary pieniężne do wysokości 0,5% składki przypisanej brutto, uzyskanej przez zakład ubezpieczeń w roku poprzednim, a w przypadku gdy zakład ubezpieczeń nie prowadził działalności w roku poprzednim lub miał zbiór składki przypisanej poniżej 20 mln. Złotych, wówczas do wysokości 100.000 zł

Prawo wglądu w akta szkodowe i prawo wykonania kopii akt

Ubezpieczyciel ma obowiązek udostępnić poszkodowanemu wszelkie informacje oraz dokumenty, które miały wpływ na ustalenie odpowiedzialności ubezpieczyciela i wysokości odszkodowania. Poszkodowany może żądać:

• pisemnego potwierdzenia przez zakład ubezpieczeń przekazanych informacji
• umożliwienia wykonania i potwierdzenia przez ubezpieczyciela kopii udostępnionych dokumentów

Koszty dokonania wymienionych czynności obciążają osobę, która żąda tych czynności.

Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

Jeżeli w terminach, o którym mowa powyżej, ubezpieczyciel nie ustali ważności umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i osoby odpowiedzialnej za szkodę, wówczas odszkodowanie wypłacone zostanie przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, na zasadach określonych w rozdziale 7 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Podstawa prawna

Art. 14 ustawy z dnia 22.05.2003 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz art. 212 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 22.05.2003 o działalności ubezpieczeniowej.

Wariant serwisowy (bezgotówkowy) – auto naprawiane jest bez naszego udziału. Tzn. wstawiany uszkodzony pojazd do serwisu (najczęściej należącego do autoryzowanej sieci naprawczej towarzystwa ), a rozliczenie szkody następuje pomiędzy warsztatem i ubezpieczycielem. Faktury są dostarczane bezpośrednio do zakładu ubezpieczeń. Każdorazowo przed rozpoczęciem naprawy należy uzgodnić z ubezpieczycielem koszty i sposób naprawy pojazdu przez warsztat naprawczy. Nie jest potrącana amortyzacja. Naprawa najczęściej ( w zależności od zapisów w OWU) opiera się na:

• normach czasowych producenta pojazdu ujętych w systemach Audatex lub Eurotax;
• średniej stawce za 1 roboczogodzinę dla warsztatu naprawczego danej marki pojazdu;
• cenach części i materiałów producenta pojazdu ujętych w systemach Audatex lub Eurotax.

Wariant kosztorysowy (gotówkowy), tzw. „na wycenę” –po oględzinach pojazdu i określeniu szkód przez likwidatora ubezpieczyciela, sporządzany jest kosztorys kosztów za naprawę pojazdu. Odszkodowanie wypłacane jest bezpośrednio ubezpieczonemu, po wcześniejszym zaakceptowaniu przez niego kosztorysu. Wartość części i materiałów może być pomniejszona o zużycie eksploatacyjne tzw. amortyzacja części, zależnie od okresu eksploatacji. Nie jest uwzględniany podatek VAT. Naprawa najczęściej ( w zależności od zapisów w OWU) opiera się na:

• normach czasowych operacji naprawczych określonych przez producenta ujętych w systemach Audatex lub Eurotax;
• stawce za 1 roboczogodzinę ustaloną przez ubezpieczyciela, w oparciu o średnią asymetryczną cen usług na terenie właściwym dla miejsca stałego zameldowania ubezpieczonego (kod pocztowy z dowodu rejestracyjnego);
• wykazie części lub zespołów zakwalifikowanych do wymiany, zawartego w ocenie technicznej uszkodzeń technicznych pojazdu, wg średnich cen części lub tzw. zamienników oraz materiałów zawartych w systemach Audatex lub Eurotax.